Kaçak akım rölesi, temelde insanları ve yaşam alanlarını elektrik kaçaklarına karşı korumak amacıyla tasarlanmıştır. Elektrikli cihazlar bazı durumlarda elektrik kaçağı oluşturabilir. Bu kaçak elektrik çarpmalarına veya yangınlara neden olabilir. Ayrıca kaçak elektriğin cihaz üzerinden uzaklaştırılmaması, cihazın tamamen bozulmasına veya zarar görmesine de neden olabilir. Kaçak akım rölesi, kaçak oluştuğu anda devreyi keser ve ilgili bölge koruma altına alınmış olur.
Kaçak Akım Rölesi Nerede Kullanılır?
Elektrik, hidroelektrik, termik, buhar, biyoenerji, güneş enerjisi veya rüzgar enerjisi gibi çok çeşitli santrallerde üretilir. Üretilen elektrik enerjisi havai ve yeraltı iletim hatları ile dağıtım hatlarına gelir ve trafolar üzerinden uygun gerilime getirilir. Şebeke gerilimi bina girişlerindeki panolara oradan da dairelerin sigorta kutularına gelir.
Elektrik enerjisi, sigorta kutularından sonra aydınlatma linyeleri veya priz üniteleri üzerinden kullanıma hazırdır. Kaçak akım rölesi, pano ve sigorta kutularında kullanılır. Röle, lambaların beslenmesi için konulan aydınlatma linyelerini veya prizleri kontrol altında tutar. Bir avize veya prize takılan bir cihazın zarar verici etkileri önlenir.
Kaçak Akım Koruma Rölesi Nasıl Çalışır?
Klasik şebeke elektriği, tesisat üzerinde faz ve nötr olarak ayrılır. Çoğunlukla faz kahverengi ve nötr mavi renk kablo ile temsil edilir. Genellikle sarı ve yeşil renk kabloların kullanıldığı hat ise topraktır. Renk tayini her ne kadar bu şekilde olması gerekse de bazen tesisatı yapan ekip farklı renklerle montaj yapar. Bundan dolayı tesisat işlerinden önce mutlaka ölçüm aleti ve kontrol kalemi kullanılması gerekir.
Alternatif akım olan şebeke elektriği AC şeklinde gösterilir. Tesisata takılan elektrikli cihaz faz ve nötr arasına bağlanır. Yaklaşık 220 volt gerilim farkı arasında kalan elektrikli cihaz üzerinden akım akar ve cihaz çalışır. Yağam alanını koruma görevini üstlenen kaçak akım koruma rölesi modelleri, bu faz ve nötr hatlarını kontrol eder. Röle, faz ve nötr iletkenleri arasında anormal bir fark oluştuğunda elektriği kesen anahtardır.
Herhangi bir kaçak olmadığı takdirde elektrikli cihaz üzerinden geçen akıma bakıldığında, giren amper değeri ile çıkan amper değerinin eşit olması beklenir. Kaçak oluşursa çıkan akımın bir kısmı toprağa kaçar. Bu durumda kaçak akım koruma rölesi, amper farkını otomatik olarak tespit eder ve sigorta atmasına benzer şekilde devreyi açar. Böylece istenmeyen sonuçlar engellenmiş olur.
Kaçak Akım Rölesi Çeşitleri Nelerdir?
Piyasada genelinde çok sayıda bulunan kaçak akım rölesi çeşitleri farklı amaçlara hizmet eder. Bazı evlerde monofaze giriş bulunurken günümüz teknolojisinde çoğu ev girişinde trifaze elektrik bulunur. Monofaze elektrik bir faz ve bir nötr anlamına gelir. Trifaze terimi ise üç adet faz bir adet nötr hattına işaret eder. Sigorta kutusuna takılan rölenin tesisata uygun olması gerekir. Bundan dolayı monofaze kaçak akım rölesi ve trifaze kaçak akım rölesi modelleri tasarlanmıştır.
Elektrik kullanılacak mekanlarda priz sayısı ve aydınlatma hat sayısı önemlidir. Bu gelecek elektriksel gücün kapasitesini belirler. Bundan dolayı sigorta kutularında veya panolarda kullanılan salter modelleri farklı amper değerlerindedir. Kaçak akım koruma röleleri de giriş amper değerine uyumlu olmalıdır. Bu amaçla üretilen kaçak akım rölesi 25, 40, 63 amper gibi farklı değerlerde sunulur.
Kaçak akım rölesi üzerinde mA ile ifade edilen bir etiket değeri bulunur. Bu değer tetikleme yapılacak kaçak akımın miktarı ile ilgilidir. Örneğin 40 amper 300 mA kaçak akım rölesi, yangınlara karşı önlem amacıyla ana dağıtım panosunda kullanılır. Üzerinde 30mA yazan bir kaçak akım koruma rölesi ise elektrik çarpmalarına karşı en sonda kullanılır.
4 kutuplu kaçak akım koruma rölesi modelleri, 3 faz ve 1 nötr olmak üzere 4 adet girişi bulunur. Bu tip röleler, trifaze hatlarda kullanılır ve piyasada 3 faz kaçak akım rölesi olarak satılır. 2 kutuplu modeller ise monofaze sistemler için tercih edilir. Örneğin sigorta kutunuzda bir faz ve bir nötr var ise bu modeli almanız gerekir.
Dijital kaçak akım rölesi çeşitleri, yine açtırma bobinlidir. Bu tür rölelerin ayarlanabilir özellikleri bulunur. Dijital rölenin mA birimi ile ifade edilen kaçak akım değeri ve devreyi açma süresi değiştirilebildiğinden dolayı özel projelerde sıklıkla tercih edilir. Klasik modeller ise normal sigorta görünümünde olur ve belirlenen değerlere göre otomatik olarak koruma yapar.
Harmonik filtreli kaçak akım rölesi modelleri, koruma fonksiyonuna ek olarak, tesisattaki harmonik üreten cihazın neden olduğu gerilim dalgalanmalarını en aza indirir. A tipi kaçak akım rölesi, hem AC hem de DC şebekelerde kullanılabilir. B tipi kaçak akım rölesi, yüksek frekanslı kaçaklarda tercih edilir. F tipi kaçak akım rölesi ise kaynak makinası gibi çok yüksek frekans aralıklarında çalışan cihazlarda bile kullanılabilir.
Kaçak Akım Koruma Rölesi Neden Atar?
Bir kişinin yanlışlıkla elektrik hattına dokunması esnasında kaçak akım rölesi atar. Bazen de kaçak akım sınırının altında ufak miktarda olsa bile cihazlarda kaçak olabilir. Örneğin 30mA altında kaçak akım oluşturan bir buzdolabının iletken bir kısmına ıslak elle dokunulduğunda kaçak akım arttığından koruma rölesi devreyi keser.
Kabloların izolasyonları zarar gördüğünde atlama olabilir. Akım atlaması veya ark oluştuğunda kaçak akım rölesi devreye girebilir. Su kaynatma cihazları eskidiğinde su teması kaçak akıma neden olabilir. Yoğun harmonik oluşturan cihazlar veya iç yapısı bozulan arızalı elektrikli aletler de kaçak akıma neden olabilir.
Sürekli olarak bu tür sorunlar oluyorsa zaman kaybetmeden profesyonel bir destek almak gerekir. Çünkü elektrik çarpmaları veya yangın olasılığı mal ve can güvenliğinizi tehlikeye atabilir. Ayrıca sık sık kesilen elektrik, diğer aletlerin bozulmasına da neden olabilir. Elektrik tesisatının kontrol edilmesi ve kaçak oluşturan yerin veya cihazın tespit edilmesi gerekir.
Kaçak Akım Koruma Rölesi Kullanmanın Avantajları
Elektrik çarpması, vücuttan geçen akım miktarı, vücuda giriş yeri, izlediği yol, çıkış yeri ve maruz kalınan süre gibi ana faktörlere göre zarar verir. Bunun yanı sıra gerilimin volt değeri, frekans aralığı, vücudun ve ortamın sahip olduğu nem miktarı gibi etkenler de önemlidir. Kaçak akım rölesi insanları özellikle 30mA üzerindeki elektrik şokundan korur.
Bir devre üzerinde aşırı akım geldiğinde elektrik kabloları ısınmaya başlar. Bu durumda cihazda veya kabloda yanma meydana gelebilir. Bazı durumlarda da kaçak akımın oluştuğu esnada yangın olasılığı ortaya çıkar. Kaçak akım rölesi özellikle 300mA üzerindeki kaçaklarda yaşam alanlarını yangın tehlikelerinden korur.
Bir cihaz üzerinde kaçak akımın oluşması genellikle elektrikli aletin bozulmasından kaynaklanır. Sürekli atan ve elektriği kesen kaçak akım koruma röleleri, o hat üzerinde alınan bir cihazı işaret edebilir. Böylece kaçak akım koruma röleleri, bozulan cihazların tamiri veya yenisiyle değişimi için haber verici görevini yerine getirir.
Kaçak akım rölesi alırken tesisatınızın yapısını iyi bilmeniz gerekir. Rölenin teknik etiket değerlerinin tesisata uygunluğundan da emin olunması önemlidir. LED ampul, priz, sigorta kutusu, şalter gibi pek çok ürüne ek olarak çeşitli markalar tarafından sunulan kaçak akım rölesi fiyat ve özelliklerini inceleyebilir, size uygun olanlarını anında satın alabilirsiniz.
Kaçak akım koruma rölesi neye yarar, nerede bulunur?
Elektrik çarpmaları ve elektrik kaçaklarından oluşan yangınları engeller. Sigorta kutuları veya panolarda bulunur.
Kaçak rölesi üzerinde yazan A ve mA fark nedir?
A ifadesi amper değeridir. Röle üzerinden maksimum geçilecek akımı ifade eder. mA terimi ise kaçak akımın miliamper cinsinden değeridir. mA sınır değerinde oluşan bir kaçakta devre otomatik olarak açılır.
Kaçak akım neden oluşur?
Kablo ve izolasyon hataları, elektrikli aletlerin bozulması, cihazların sıvıyla teması veya tesisat arızaları gibi nedenlerle gerçekleşir."